Kształtowanie poczucia wartości cz. 2

Skoro tak ważny dla kształtującej się samooceny młodego człowieka jest sposób komunikowania się z nim, warto zwrócić uwagę nie tylko na to co my – dorośli mówimy do niego. Równie istotne jest uczenie dziecka posługiwania się komunikatami, które będą je wzmacniać,  a nie osłabiać. Osłabiają bowiem te, które „oddają” aktywność, odpowiedzialność za siebie wyłącznie w ręce innych ludzi, a wzmacniają te zawierające w sobie myśl: „ dam sobie radę”, „biorę odpowiedzialność”, „decyduję o swoim życiu”.

ODUCZAJ

{słowa, które osłabiają}

POPIERAJ

{słowa, które wzmacniają}

Muszę

Powinienem

Zrobiłbym to, gdyby…

Nic na to nie poradzę

Chciałbym, ale

Nie mogę

Nigdy

Nie dam rady

To nie dla mnie

Chcę

Wybieram

Wolę

Mam zamiar

Zależy mi na…

Postanawiam, że…

W tej sytuacji

Sprawdzę, co się uda zrobić

Warto spróbować

Ponadto jeśli chcemy, aby samoocena naszego dziecka była dobra, w codziennej komunikacji musimy unikać: obrażania, porównywania do innych, ciągłego pouczania i wygłaszania „kazań”, oskarżania, rozkazywania, szyderstwa i kpiny. Kontrolujmy także komunikaty niewerbalne płynące poprzez mimikę twarzy, spojrzenie, gesty, pozycje ciała i dotyk.

(Wykorzystano: A. Paczkowska, Kształtuj poczucie wartości,
[w:] Poradnik Psychologiczny POLITYKI, tom 2; 2/2009)


 

Kształtowanie poczucia wartości cz. 1

Wiedza  o tym, co umiemy, potrafimy, co będziemy w stanie robić w przyszłości kształtuje się w dzieciństwie. Jej pierwszym źródłem są rodzice, dziadkowie, bliscy, z czasem także inne ważne osoby, nauczyciele i rówieśnicy. Zarówno słowa jak i czyny tych osób wobec dziecka, stają się dla niego istotnym składnikiem wiedzy o sobie samym. Dość szybko dowiaduje się ono – często tylko na nieświadomym poziomie – czy jest akceptowane, czy się podoba, czy uważa się je za dobre, mądre.

W budowaniu samooceny nie bez znaczenia jest także przypisywanie przez rodziców pewnych cech dziecku – tzw. etykietowanie. Etykieta „przypięta” do dziecka (np. „zdolny leń”, „chaotyczny roztrzepaniec” itp.) bardzo wpływa na całe jego funkcjonowanie. Rodzice (podobnie nauczyciele) przekonani o konkretnych cechach dziecka, często sami nieświadomie szukają ich potwierdzenia w codziennej rzeczywistości, wychwytują te zachowania dziecka (i często też je piętnują lub podkreślają), które dopasowują się do ich sposobu widzenia. Tym samym uruchamiają mechanizm „samosprawdzającej się przepowiedni” , a dziecko (szczególnie w okresie adolescencji, kiedy to intensywnie rozwija się samowiedza i kształtuje samoocena) traci motywację do udowadniania, że osądy bliskich nie są sprawiedliwe. Co więcej czasem młodzi ludzie zaczynają realizować scenariusz przekonań dorosłego w myśl zasady, że „przecież ty  i tak o mnie myślisz, że jestem .… niezdolny, nieodpowiedzialny itp.”

Najbardziej destrukcyjny wpływ na młodego człowieka jest „bombardowanie” go komunikatami, które w podtekście zawierają  stwierdzenie: nie jesteś wartościowy, rozczarowujesz mnie, zawodzisz…U adresata takich stwierdzeń pojawia się mechanizm tłumienia i wyparcia (dziecko szuka „usprawiedliwień dla dorosłego, który rani”), uczucie gniewu i żalu do rodziców budzi z kolei poczucie winy („ nie powinienem czuć takich emocji w stosunku do najbliższych”), a to jeszcze wzmaga wspomniany żal. Zachowanie dziecka zaczyna się zmieniać, często skutkiem jest trudność
w nawiązywaniu bliskich relacji z drugim człowiekiem.

(Wykorzystano: A. Paczkowska, Kształtuj poczucie wartości,
[w:] Poradnik Psychologiczny POLITYKI, tom 2; 2/2009)

Relacja pomiędzy rodzicami i dziećmi a jego motywacja do nauki

Relacje pomiędzy rodzicami i dzieckiem a jego motywacja do nauki


            Silnej motywacji dziecka do nauki sprzyjają bliskie i pozytywne relacje z rodzicami, oparte na akceptacji, zrozumieniu potrzeb i uczuć dziecka, wsparciu  oraz zainteresowaniu życiem dziecka.
a) Bezwarunkowa akceptacja oznacza, że kochamy dziecko takim, jakie jest, a nie tylko wtedy gdy jest grzeczne czy przynosi same szóstki i piątki. Warto mówić dziecku wyraźnie i wprost , że nam na nim zależy, a nie zakładać, że przecież doskonale o tym wie
b) Wsparcie emocjonalne jest szczególnie ważne w sytuacji niepowodzeń, porażek, frustracji . Gdy dziecko wie, iż może nam zaufać, liczyć na pomoc i oparcie, będzie chciało dzielić z nami nie tylko swoje sukcesy i radości, ale również niepowodzenia, bez obawy iż spotka się z oskarżeniami i wyrzutami z naszej strony.
c) Istotne jest zainteresowanie i zaangażowanie w życie dziecka poprzez wspólne rozmowy, rodzinne rytuały, wspólne spędzanie wolnego czasu, życzliwe pytania o sprawy dziecka nie tylko dotyczące szkoły, lecz także jego zainteresowań, kolegów, marzeń.
d) Rozumienie i reagowanie na potrzeby oraz uczucia dziecka czemu służy uważne słuchanie tego,  co dziecko mówi połączone z obserwowaniem jego zachowania oraz odzwierciedlaniem jego emocji. Często ulgę w trudnych sytuacjach przeżywanych przez dziecko może mu przynieść odwoływanie się do naszych , podobnych doświadczeń z okresu dzieciństwa czy młodości.

WAŻNE:

  • Silna więź pomiędzy rodzicem i dzieckiem stwarza poczucie emocjonalnego bezpieczeństwa które z kolei korzystnie wpływa na jego zdolności i chęć poznawania otaczającego świata.
  • Okazywane dziecku wsparcie pozwala mu podejmować różne wyzwania – istotne dla procesu zdobywania wiedzy – ponieważ wie, że będziemy przy nim niezależnie od tego czy odniesie sukces czy porażkę.
  • Bliska więź z dzieckiem pozwala mu być otwartym i szczerze mówić o tym co robi, myśli, czuje, z czym ma problemy; zachęca do mówienia o swoich sukcesach ale i porażkach , także ośmiela do prośby o pomoc.
  • Relacje oparte na wzajemnym szacunku powodują, że dziecko uwewnętrznia nasze wartości, łącznie z przekonaniem, iż praca i nauka, zdobywanie wiedzy i nowych umiejętności jest w życiu bardzo ważne

Przygotowano na podstawie:

Artykułu Katarzyny Kwaśna opublikowanego na portalu edukacyjnym edux.pl

Jak motywować do nauki? cz. 4

JAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI ?

Część 4

Rola  zamiłowania dziecka do nauki

            Wielokrotne badania wykazują, iż dzieci stawiające sobie za cel zdobycie wiedzy i umiejętności lepiej się uczą oraz czerpią większą przyjemność z przyswajania wiedzy w porównaniu z dziećmi, którym bardziej niż na wiedzy zależy  na wynikach, dobrych ocenach.
Dzieci które bardziej skupiają się na zdobywaniu wiedzy niż wynikach
A) mają lepszą wewnętrzną motywację do nauki, mają szerszy zakres zainteresowań
B) uczą się bardziej aktywnie,                                                                                    

C) przeżywają mniejszy stres, wykazują większą gotowość by prosić o pomoc

           

Możemy pokazać dziecku, że cenimy stawanie się mądrym i zdobywanie wiedzy poprzez :
a) pokazywanie znaczenia nauki jako celu, podkreślanie, że zdobycie wiedzy i nowych umiejętności jest ważniejsze niż oceny, (np. zamiast pytania :” Jaką ocenę dostałeś ?”, lepiej zapytać :” Czego dowiedziałeś się dzisiaj w szkole ?”),
b) wykorzystywanie błędów w procesie zdobywania wiedzy :
- tłumaczenie, iż błędy są naturalną częścią procesu nauki,
- opowiadanie o własnych błędach, które były dla nas dobrą lekcją,
- pomaganie dziecku w uczeniu się na błędach i ich poprawianiu,
- niedopuszczanie do wyśmiewania się z błędów dziecka.

Znaczenie warunków do nauki
Motywacji do nauki sprzyjają w znacznym stopniu także odpowiednie warunki pracy, które z kolei wpływają na koncentrację dziecka, niezbędną dla efektywności pracy. Ważne jest tu :
A) zapewnienie - w miarę możliwości – stałego miejsca odrabiania lekcji,
B) ustalenie pory i zasad odrabiania lekcji (tu : ważna jest wspólna dyskusja i pewna  swoboda wyboru ze strony dziecka sprzyjająca automotywacji), a także konsekwencji
C) usunięcie zakłóceń : hałas, nieporządek na miejscu pracy,
D) wcześniejsze przygotowanie potrzebnych materiałów i przyborów (celem uniknięcia stałego odrywania się od pracy),
E) podzielenie czasu nauki w odcinki 40 minutowe, przedzielone krótkimi 5-6 minutowymi przerwami.


Przygotowano na podstawie:

Artykułu Katarzyny Kwaśna opublikowanego na portalu edukacyjnym edux.pl

 

Jak motywować do nauki? cz. 3

JAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI ?

Część 3

Wpływ pochwały i nagrody na motywację dziecka


            Na omówione poprzednio poczucie kompetencji istotny wpływ ma również wiara dziecka we własne siły. Możemy pomóc dziecku uwierzyć, że może odnieść sukces w szkole, poprzez przekazywanie pozytywnych informacji zwrotnych oraz pochwał.
            Skuteczna i wartościowa pochwała zawiera konkretne i precyzyjne informacje, które dokładnie wskazują, co dziecko osiągnęło, w czym się poprawiło, np. „Uważam, że dobrałeś ciekawe i przekonywujące argumenty do uzasadnienia tezy tej rozprawki”. Ważne jest także docenianie nie tylko końcowego efektu, ale również wysiłku, wytrwałości jaką dziecko wykazało podczas wykonywania zadania („Widzę, ze bardzo się starałeś i włożyłeś dużo wysiłku w przygotowanie tego projektu”).


Wiarę we własne siły możemy wzmocnić w dziecku także poprzez :

  • odwoływanie się do wcześniejszych, pozytywnych doświadczeń dziecka, np. sytuacji gdy poradziło się prostszą wersją aktualnego zadania,
  • przypominanie o tym, co już wie i potrafi,
  • wyraźne komunikowanie, że wierzymy w dziecko (wsparcie emocjonalne)


Przy wyrażaniu pochwał należy z kolei unikać :

 

  • nieszczerych pochwał, tylko po to by dziecko poczuło się lepiej,
  • komunikatów sprawiających, że dziecko będzie czuło się kontrolowane lub manipulowane, np. „Dobrze, zrobiłeś dokładnie to co chciałam”.
  • ogólnikowych zwrotów w stylu : „ Dobra robota”, „Świetnie ci poszło !”


Nagrody choć same w sobie nie są złe, to jednak nagminne nagradzanie dziecka za to że się uczy może spowodować zanik zainteresowania nauką, rzeczywistą chęć zdobycia wiedzy czy umiejętności – dziecko będzie uczyło się tylko w celu zdobycia nagrody, a nie dlatego że mu zależy by dowiedzieć się czegoś nowego. Nagrody należy stosować sporadycznie i z umiarem. Szczególnie dużą wartość mają nagrody podkreślające kompetencje dziecka – certyfikaty, odznaki lub takie, które sprzyjają wzbudzaniu zainteresowania nauką – ciekawy edukacyjny program komputerowy, nowa książka, wyście na wystawę.

Jak motywować dziecko do nauki? cz. 2

JAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI ?

Część 2

 

Znaczenie poczucia kompetencji

            Na motywację dziecka, ale i każdego z nas, silnie wpływa poczucie kompetencji, najchętniej  robimy to, co z czym sobie dobrze radzimy, co w naszej ocenie jest dla nas możliwe do wykonania.
Na kształtowanie poczucia kompetencji wpływają zadania „w sam raz” : ani nie za trudne – te wywołują zniechęcenie, ani zbyt  łatwe – te nie wywołują uczucia dumy czy satysfakcji.
            Większość dzieci silnie przeżywa i niechętnie przyznaje się do niekompetencji. Często  obiecują, że zaczną się uczyć, ale tego nie robią. By wytłumaczyć, dlaczego nie tak się dzieje stwierdzają  np., że zadania są zbyt nudne lub głupie.
Zdarza się jednak także, że przyznają, iż nie wiedzą jak wykonać zadania lub oświadczają, że jest ono za trudne.
Można wówczas:
a) Zapytać co dziecko ma dokładnie zrobić, czy rozumie na czym polega zadanie – czasem niechęć do pracy wynika nie tyle z braku umiejętności, ale z faktu, że uczeń nie wie co konkretnie ma zrobić.
b) Jeśli dziecko rozumie zadanie, ale twierdzi, że nie potrafi go wykonać, warto nakłonić je do rozpoczęcia pracy, aby zorientować się co potrafi, a czego nie. Warto zadać pytania: „Czego potrzebujesz by rozwiązać to zadanie?; „Która część zadania sprawia ci  kłopot ?” . W miarę możliwości towarzyszyć dziecku w rozwiązaniu, jeśli potrzeba wytłumaczyć.
c) Jeśli zadanie jest obszerne bądź skomplikowane możemy zaproponować podzielenie go na mniejsze części (np. zrobienie najpierw łatwiejszych równań z matematyki, czytanie określonej liczby stron książki przez pewien okres).

Ciąg dalszy – w kolejnym artykule

Przygotowano na podstawie:

Artykułu Katarzyny Kwaśna opublikowanego na portalu edukacyjnym edux.pl 

logo_psp_pijarki_splo_200.png
Image

SZKOŁA PODSTAWOWA I LICEUM
Sióstr Pijarek im. Pauli Montal

2023-liceum-braz.png